Testy penetracyjne aplikacji webowych — jak wyglądają i dlaczego są ważne?

Testy penetracyjne aplikacji webowych to skuteczny sposób na zapewnienie użytkownikom swojego oprogramowania wysokiego poziomu bezpieczeństwa, o ile zostaną wykonane poprawnie. Co się na nie składa i ile trwają? Na czym dokładnie polegają? Na te i inne istotne pytania odpowiemy poniżej!

Czym są testy penetracyjne aplikacji webowych?

Testy penetracyjne aplikacji webowych, w skrócie nazywane pentestami, są sposobem na zweryfikowanie luk bezpieczeństwa aplikacji, podatności na zagrożenia i innych problemów, które mogą potencjalnie zostać wykorzystane przez hakerów. W ramach pentestów wykwalifikowani eksperci wcielają się w rolę tzw. bad actors i starają się na różne sposoby uzyskać dostęp do danych użytkowników, zakłócić działanie aplikacji i nie tylko (oczywiście za pełną zgodą jej twórców).

Takie testowanie aplikacji webowych jest popularne zarówno wśród bardzo dużych, jak i mniejszych projektów. Co ważne, nie jest tak, że wystarczy raz przeprowadzić testy penetracyjne aplikacji i już na zawsze można być pewnym poziomu bezpieczeństwa swojego oprogramowania. Wraz z upływem czasu w arsenale hakerów mogą pojawić się nowe narzędzia i metody, w związku z czym pentesty powinno się wykonywać regularnie.

Dlaczego warto przeprowadzać testy penetracyjne aplikacji?

Dzięki testom penetracyjnym aplikacji webowej można sprawdzić, jak wszystkie wprowadzone środki zapobiegawcze sprawdzą się w praktyce. Nawet jeśli wydaje się, że dysponujemy najwyższej jakości kodem i przygotowaliśmy się na wszystkie ewentualności, zawsze jest ryzyko, że w rzeczywistości wciąż istnieje jakaś podatność, którą odpowiednio sprawny haker mógłby wykorzystać.

Realne ataki hakerskie noszą za sobą ryzyko wycieku cennych danych (zarówno należących do samej firmy, jak i użytkowników korzystających z aplikacji) i mogą mieć opłakane skutki dla reputacji przedsiębiorcy, a także jego finansów. Dzięki skutecznym pentestom można więc potencjalnie uniknąć wielu poważnych problemów, zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć”.

Testy penetracyjne aplikacji webowych — najpopularniejsze metody

Testy penetracyjne aplikacji webowych mogą być wykonywane automatycznie lub manualnie. Popularną praktyką jest przeprowadzenie w pierwszej kolejności testów automatycznych, aby np. zbadać najczęściej spotykane podatności, a następnie dokonanie ręcznej (manualnej) weryfikacji. Testy można kategoryzować według tego, z jaką wiedzą testerzy przystępują do ataku:

• black box — testerzy nie otrzymują żadnych informacji „z wewnątrz” organizacji,
• grey box — organizacja przekazuje testerom część informacji na temat swojej infrastruktury,
• white box — „hakerzy” mają dostęp do wewnętrznych danych organizacji, m.in. kodu źródłowego.

W pierwszej chwili mogłoby się wydawać, że sens mają tylko testy black box, jako że najbardziej realistycznie oddają atak przez nieznanego bad actora. Warto jednak pamiętać, że zagrożenie może płynąć także z innych stron, np. od byłych lub obecnych pracowników, czy też od zaawansowanego użytkownika o wyższej niż standardowa roli w aplikacji. Stąd testy grey box i white box są równie istotne.

Omawiając metodykę testów penetracyjnych aplikacji, nie sposób nie wspomnieć także o OWASP. Nawet jeśli ktoś nie umie wyjaśnić, czym jest aplikacja webowa (czyli aplikacją dostępną w przeglądarce, udostępnianą użytkownikom za pośrednictwem serwerów usługodawcy), z pewnością w praktyce niejednokrotnie z niej korzystał. Chociaż każda aplikacja internetowa jest nieco inna, to wiele z nich dzieli pewne charakterystyczne podatności, które punktuje właśnie popularny standard testów penetracyjnych aplikacji webowych The Open Worldwide Application Security Project (OWASP) Top 10.

Na liście OWASP z 2021 roku znajdziemy takie ryzyka bezpieczeństwa, jak:

• błędna kontrola dostępu (Broken Access Control),
• błędy kryptograficzne,
• iniekcje,
• niewystarczająco bezpieczny design,
• niewłaściwa konfiguracja zabezpieczeń,
• podatne i przestarzałe komponenty,
• nieprawidłowe zarządzanie tożsamością i danymi uwierzytelniającymi,
• błędy w integralności oprogramowania i danych,
• nieprawidłowa implementacja mechanizmów bezpieczeństwa,
• podrabianie żądań po stronie serwera (Server-Side Request Forgery).

Nie są to wszystkie możliwe nieprawidłowości w aplikacji internetowej, natomiast, z uwagi na częstotliwość ich występowania, testy penetracyjne aplikacji powinny je uwzględnić.

Przebieg testów penetracyjne aplikacji webowych

Testy penetracyjne aplikacji są złożone z kilku kluczowych etapów. Pierwszym z nich jest rekonesans, na który składa się gromadzenie informacji o celu ataku (istotne zwłaszcza w przypadku testów black box, w przypadku których na starcie testerzy nie otrzymują żadnych danych), a następnie ich analiza w celu przyjęcia odpowiedniej strategii działania.

Kolejny krok to skanowanie poszczególnych komponentów oprogramowania w celu wykrycia ewentualnych podatności, które można byłoby wykorzystać. Kiedy wszystkie przygotowania są już zakończone, nie pozostaje nic innego, jak podjąć próbę eksploatacji wykrytych luk. 

Na tym jednak cały proces testów penetracyjnych aplikacji webowych się nie kończy, niezależnie od tego, czy tester osiągnął sukces (uzyskał nieautoryzowany dostęp do systemu), czy też nie. Niezwykle istotnym elementem całości jest przygotowanie i przekazanie zlecającemu raportu z dokonanych działań, który będzie podstawą do wprowadzenia koniecznych zmian. 

Odpowiednio precyzyjne i rzetelne wykrycie, a następnie opisanie bieżących problemów z aplikacją przełoży się na łatwiejsze oraz skuteczniejsze łatanie luk czy wzmacnianie zabezpieczeń przed popularnymi podatnościami. Raporty z pentestów często zawierają nie tylko ogólne informacje o zidentyfikowanych nieprawidłowościach, ale także konkretne, praktyczne wskazówki, co należy w związku z tym zrobić.

Jak długo trwa przeprowadzenie testów penetracyjnych aplikacji webowych?

Zarówno czas tworzenia aplikacji webowych (w zależności m.in. od ich funkcjonalności), jak i trwania testów penetracyjnych aplikacji bywa różny. Mogą one zająć kilka dni lub nawet kilka tygodni. Duże znaczenie mają rozmiar i złożoność aplikacji. Im większa i bardziej skomplikowana jest aplikacja webowa, tym więcej czasu zajmie przeanalizowanie wszystkich jej komponentów, funkcjonalności oraz potencjalnych punktów wejścia dla ataku.

Trzeba także uwzględnić rodzaj i głębokość testów. Podstawowy test czarnej skrzynki (black box) skupiający się tylko na łatwo dostępnych powierzchniach ataku zajmie potencjalnie mniej czasu niż dogłębne białe/szare testy (white i grey box) obejmujące analizę kodu źródłowego, testowanie logiki biznesowej i tym podobne działania. 

Wykorzystanie zautomatyzowanych narzędzi skanujących i analiza wyników może przyspieszyć niektóre etapy. Natomiast ręczne testowanie wymaga więcej czasu, ale pozwala lepiej zbadać niektóre obszary. Stąd, jak wspomniano, testy penetracyjne aplikacji webowych zwykle łączą te dwa rozwiązania.

Kolejny ważny aspekt to umiejętności i doświadczenie testera. Doświadczeni pentesterzy są w stanie szybciej i dokładniej zidentyfikować krytyczne podatności oraz inne nieprawidłowości. Zapraszamy do skorzystania z ekspertyzy wykwalifikowanych specjalistów Develos. Wieloletnie doświadczenie pozwala nam działać precyzyjnie i efektywnie, niezależnie od poziomu skomplikowania projektu.