Testy akceptacyjne oprogramowania – czym są i dlaczego są ważne?

Jeśli czytałeś inne poradniki dotyczące naszej pracy, mogłeś zauważyć, że bardzo często podkreślamy, jak ważne są testy oprogramowania. Testy pozwalają ocenić zgodność efektu z projektem i uniknąć wielu nieprzyjemnych sytuacji – w końcu pierwsze wrażenie można zrobić tylko raz. Testy akceptacyjne oprogramowania nie są w żaden sposób wyjęte spod tej reguły. Czym są i dlaczego są tak ważne?

Czym są testy akceptacyjne?

Testy akceptacyjne to rodzaj testów, które skupiają się na weryfikacji zgodności z oczekiwaniami użytkownika końcowego. Można powiedzieć, że mają dwa cele. 

Sprawdzenie, czy oprogramowanie:

1. spełnia określone wymagania względem projektu,
2. jest gotowe do wdrożenia.

W przeciwieństwie do testów technicznych, które skupiają się głównie na samym działaniu (funkcjonalności i wydajności aplikacji), te mają na celu realny feedback użytkowników.

Testy akceptacyjne oprogramowania nie są mniej lub bardziej ważne od innych testów. To kolejny krok w procesie tworzenia – niezależnie od tego, czy mówimy o tworzeniu aplikacji mobilnych, czy webowych. Podczas gdy testy jednostkowe i integracyjne skupiają się na poprawności technicznej, testy akceptacyjne weryfikują zgodność z wymaganiami biznesowymi oraz oczekiwaniami użytkowników końcowych.

Są o tyle istotne, że użytkownicy spojrzą na działanie aplikacji z zupełnie innej perspektywy niż deweloperzy, programiści, a nawet biznes (zleceniodawca). Często rozwiązania, które na papierze wydają się sensowne i logiczne, w praktyce takie nie będą. Należy pamiętać, że zdecydowana większość użytkowników aplikacji nie ma wiedzy i doświadczenia wymienionych grup. Stąd ich podejście do obsługi aplikacji i doświadczenia użytkownika będą zupełnie inne, a to właśnie na ich zadowoleniu zależy nam najbardziej.

Przykłady testów akceptacyjnych

Z racji tego, że testy akceptacyjne są mocno związane z doświadczeniem użytkownika, z reguły polegają na testach konkretnych funkcjonalności, np.:

• Weryfikacja procesu zakupowego w sklepie internetowym. Czy użytkownik może przejść przez cały proces od wyboru produktu po finalizację transakcji płynnie i bezproblemowo?
• Testowanie modułu rejestracji. Czy użytkownik może poprawnie założyć konto, a następnie się zalogować?
• Ocena integracji z systemami zewnętrznymi. Jeśli oprogramowanie zakłada możliwość połączenia z innym systemem, cała integracja musi działać sprawnie.

W rzeczywistości nawet delikatna przeszkoda po drodze może sprawić, że potencjalny klient zrezygnuje z zakupów. Dlatego tak ważne jest sprawdzenie wszystkich części aplikacji przez niedoświadczonych i nieprzewidywalnych użytkowników. Rozwiązania i usługi IT nie są w stanie obejść się bez tego rodzaju testów.

Kiedy wykonuje się test akceptacyjny?

Testy akceptacyjne są jednym z końcowych etapów cyklu życia oprogramowania. Stanowią pomost między deweloperami a użytkownikami, zapewniając, że software spełnia nie tylko techniczne i biznesowe wymagania, ale jest akceptowalny przez użytkowników. Dzięki nim można uniknąć sytuacji, w której produkt zostaje wdrożony z krytycznymi wadami lub niespełniającymi oczekiwań funkcjami.

Niezależnie od tego, czy tworzymy aplikacje webowe, czy mobilne, testy akceptacyjne oprogramowania wykonuje się zawsze w tym samym momencie produkcji. Kiedy? Na końcowym etapie cyklu rozwoju oprogramowania, po zakończeniu testów jednostkowych, integracyjnych i systemowych. Są one przeprowadzane przed wdrożeniem produktu na środowisko produkcyjne.

Dlaczego wykonuje się testy akceptacyjne oprogramowania?

Głównym celem testów akceptacyjnych jest upewnienie się, że oprogramowanie jest gotowe do użycia przez końcowych użytkowników. 

Pozwala to na:

• redukcję ryzyka wdrożenia produktu z błędami,
• potwierdzenie gotowości do użytkowania,
• ocenę doświadczenia użytkownika,
• zwiększenie szansy na pozytywne opinie użytkowników,
• ostateczną weryfikację oprogramowania z założeniami projektowymi,
• poprawę jakości oprogramowania – to ostatnia okazja do wychwycenia błędów wymagających poprawy.

Przeprowadzenie testów akceptacyjnych oprogramowania to nie tylko formalność – to kluczowy proces, który może zaważyć o sukcesie oprogramowania. Jeśli z testów wyjdzie, że użytkownicy nie są zadowoleni, może to być sygnał, że warto przemyśleć pewne rozwiązania.

Jak prowadzić testy akceptacyjne?

Z dotychczasowych informacji może się wyłaniać obraz przedstawiający testy akceptacyjne jako coś względnie prostego. W końcu co może być trudnego w udostępnieniu oprogramowania do testów dla wybranej grupy ludzi? Rzeczywistość oczywiście jest bardziej skomplikowana. Jak każdy etap tworzenia aplikacji na zamówienie wymaga odpowiedniego poziomu skrupulatności, wyselekcjonowanych kryteriów i kluczowych aspektów.

Jakie są kluczowe aspekty testów akceptacyjnych oprogramowania?

W zasadzie można śmiało uznać, że kluczowe aspekty testów pokrywają się z krokami, według których powinno się je prowadzić. Jak prowadzić testy akceptacyjne?

1. Należy zdefiniować konkretny cel testów. Może to być sprawdzenie zgodności z projektem, gotowości do użytku, czy doświadczenia użytkownika. Lista nie jest wyczerpująca, gdyż nie trzeba testować wszystkiego jednocześnie.
2. Określ kryteria akceptacji. Co musi się stać, żeby testy przebiegły pomyślnie? Aplikacja ma działać (a może działać szybko?), czy ma zostać zaakceptowana przez interesariuszy?
3. Opracuj scenariusze testowe. Potrzebne po to, żeby porównać, czy potencjalny użytkownik faktycznie jest w stanie je intuicyjnie zrealizować.
4. Przygotuj środowisko testowe. Powinno w miarę możliwości maksymalnie odzwierciedlać prawdziwe warunki użytkowania.
5. Zaangażuj odpowiednie osoby. Testy powinny być przeprowadzane przez osoby, które można zaliczyć do użytkowników końcowych. Rola zespołu technicznego powinna się ograniczać do reakcji na błędy wykryte w trakcie testów.
6. Przeprowadź testy. Wszystko powinno być dokładnie udokumentowane.
7. Przygotuj raport podsumowujący, który będzie zawierał wyniki testów (np. realizację przygotowanych wcześniej scenariuszy) i listę wykrytych problemów.
8. Wnioski i dokumentacja końcowa. Czy testy przebiegły na tyle pozytywnie, żeby zaakceptować oprogramowanie? Czy może trzeba coś poprawić i przeprowadzić testy od nowa?

Dobrze zorganizowany proces testów akceptacyjnych pozwala znacząco zwiększyć jakość oprogramowania.